Orgel
Orgels Gereformeerde Gemeente Berkenwoude
1. Van Sloof orgel
Het eerste pijporgel, ter vervanging van een tweeklaviers harmonium , kwam in 1970. Een eenklavierig instrument (vijf registers en aangehangen pedaal) van Slooff Orgelbouw uit Ouderkerk aan den IJssel. Het Sloofforgel verhuisde naar de Doopsgezinde Gemeente in Dordrecht. Daar is het nog steeds in gebruik (2024).
2. Van den Heuvelorgel
Een kwarteeuw later kwam een groter orgel over naar Berkenwoude, uit de gereformeerde gemeente van Bodegraven. Het was gebouwd door Van den Heuvel uit Dordrecht, dateerde van 1981 en telde twaalf registers, waaronder een pedaaltransmissie.
Nieuwbouw
Het grotere Van den Heuvelorgel was nodig vanwege de groei van de gemeente van Berkenwoude. Die groei zette daarna gestaag door, tot het gebouw aan de Prinses Beatrixstraat niet verder kon uitbreiden. Eind september 2021 nam de gemeente een nieuwe kerk in gebruik, aan het Oosteinde.
Het oude orgel was voor zowel de gemeente als de nieuwe Fonteinkerk te klein voor overplaatsing. Eind 2022 heeft het een plaats gekregen in de Maria Himmelfahrtkirche in Außernzell (Zuid-Duitsland).
3. Van Damorgel
In plaats hiervan viel de gemeente voor het tweeklaviers Van Damorgel, van de inmiddels gesloopte Morgensterkerk in Middelburg.
De schoonheid van het orgel (met 21 stemmen) betrof de klank, niet het halfopen pijpenfront uit 1958.
Bij de overplaatsing heeft het orgel een reconstructie teruggekregen van de oorspronkelijke kast, waarmee het in 1906 in de Nieuwe Kerk van Vlissingen werd opgeleverd. Verder onderging het instrument onder toezicht van orgelbouwer Flentrop een grondige restauratie. Oud-directeur Frits Elshout van Flentrop verzorgde daarna de intonatie.
Aardig detail: Slooff Orgelbouw ging eind 2022 op in Flentrop Orgelbouw. Hiermee zijn de bij ons eerste orgel én de bij ons vooralsnog laatste orgel betrokken orgelbouwers samengekomen.
Historie Van Damorgel
Het Van Damorgel dateert van 1904-1906. De beroemde firma L. van Dam & Zonen uit Leeuwarden bouwde het orgel voor de Nieuwe Kerk van Vlissingen.
De kosten nam het rijke redersechtpaar Blum-de Niet voor zijn rekening, ter ere van diens 25-jarig huwelijksjubileum.
Onder meer organist-componist Simon Landsman bespeelde jarenlang het orgel, voor hij naar Den Haag vertrok.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de periode 1943-1945 lag het gedemonteerde instrument veilig elders opgeslagen, uit vrees voor oorlogsschade. Niet overbodig, want de Nieuwe Kerk raakte beschadigd. Na de oorlog kreeg het orgel zijn plek weer in de gerestaureerde kerk. Tot de watersnoodramp van 1953: het geplaagde godshuis raakte zodanig aangetast dat een jaar later het besluit viel om het af te breken.
In een nieuwbouwwijk opende in 1955 haar opvolger, de Johanneskerk, de deuren. Het Van Damorgel verhuisde in 1958 mee. Tenminste, wat het binnenwerk betreft.
De kerk bood niet voldoende hoogte voor het oude front; daarom voorzag orgelbouwer D. A. Flentrop uit Zaandam het instrument van een nieuwe kast met een modern front, met onder meer vrijstaande prestantpijpen.
De oude klaviatuur en de pompbediening bleven intact. Wel voerde Flentrop dispositiewijzigingen door: de Viola 8′ van het hoofdwerk maakte plaats voor een Mixtuur II-III (bascant en discant). In het bovenwerk verving een Octaaf 2’ de Voix Celeste 8′, en wisselde een Quint 1 1/3′ de Salicionaal 4′ af. Het pedaal kreeg er een Gedekt 8′ en een Fagot 16′ bij.
Jongepier en Beekman
De Johanneskerk sloot in 1995 haar deuren; een jaar later ging ze tegen de vlakte. In de tussentijd ontbrandde een strijd om het van Damorgel.
Organist en orgeldeskundige Jan Jongepier (1941-2011) probeerde samen met organist-componist Bram Beekman (1949-2016) het orgel in de Sint Jacobskerk in Vlissingen te krijgen, met een gereconstrueerd front. In plaats hiervan ging het orgel, met het bestaande halfopen front, naar de juist verbouwde Morgensterkerk in Middelburg. In het bovenwerk verving Flentrop de Quint 1 1/3′ voor een Nasard 3′, en de Octaaf 2′ voor een Gemshoorn 2′.
Verhuizing en reconstructie in Berkenwoude
In 2020 kocht de gereformeerde gemeente van Berkenwoude het orgel, dat sinds 2016 in de niet langer gebruikte Morgenster stond. Vele vrijwilligers uit de gemeente hebben hierna het orgel gerestaureerd en het oorspronkelijke front gereconstrueerd. Onder leiding van, opnieuw, orgelbouwer Flentrop.
De onderlinge verbondenheid en saamhorigheid tijdens de werkzaamheden waren groot. Humor en ernst wisselden elkaar voortdurend af. Het zou te ver voeren ieders naam hier te vermelden, daarom volstaan we met één Naam: de Heere gaf aan ieder de kracht en wijsheid om op zijn of haar manier te helpen. Hém zij alle lof en eer!